Honderdduizend vrouwen grijpen naast pensioenpot
Bij een echtscheiding hoort het opgebouwde pensioen gelijk verdeeld te worden. In deze 100.000 dossiers ging dat mis. Met als gevolg dat ruim acht miljard aan pensioengeld verkeerd verdeeld is. In dit artikel licht ik dit toe en geef ik een voorbeeld hoe er wel verdeeld moet worden. Want herstel is mogelijk, zelfs afdwingbaar.
Afgekocht of omgezet
In de jaren 2017, 2018 en 2019 werden ondernemers met een eigen bv bij wet gedwongen om hun pensioenopbouw af te breken. Uit publicaties van de Belastingdienst bleek dat afgerond 100.000 ondernemers hun pensioen hebben afgekocht of omgezet. Uit eigen onderzoek[i] leid ik af dat in nagenoeg alle gevallen de vrouwen misgrepen bij de verdeling van het pensioengeld. Vergeeft u mij de stereotiep dat de ondernemer de man is en de echtgenoot de vrouw. Andersom komt natuurlijk ook voor, maar ik sluit bij voor dit artikel aan bij de meerderheid van de gevallen.
Omdat het gemiddeld genomen om € 80.000,00 minimaal gaat dat onjuist verdeeld is, is het financieel belang voor de vrouwen groot genoeg om herstel te eisen.
Praktijkvoorbeeld
Dit praktijkvoorbeeld met gefingeerde namen Marius en José laat zien wat exemplarisch is voor hoe er vanuit de fiscale praktijk is geadviseerd. Marius (1964) is getrouwd met José (1962) op huwelijkse voorwaarden. Daarom behoren de aandelen van de bv van Marius tot zijn eigendom. In die bv heeft Marius ouderdomspensioen opgebouwd en ook een partnerpensioen voor als hij eerder dan José overlijdt. Als hij 67 jaar oud is, moet de bv jaarlijks € 45.000,00 bruto per jaar aan pensioen uitkeren. Overlijdt hij dan ontvangt José een partnerpensioen van afgerond € 23.400,00 bruto per jaar.
In 2017 moest de bv van Marius hiervoor 1.1 miljoen euro als reserve aanhouden. De bv van Marius bezit totaal 2 miljoen. Er is voldoende ‘in huis’ om apart te houden voor het moment dat de pensioenen moeten uitkeren.
In 2017 werden deze pensioenaanspraken afgekocht. Volgens specifieke fiscale regels betekende dit dat de bv € 184.000,00 netto kon uitkeren. De belastingadviseur van Marius had geadviseerd dat dit aan Marius moest worden uitgekeerd. De Belastingdienst ontving € 95.000,00 (loonbelasting) en het verschil van € 821.000,00 hoefde de bv niet meer te reserveren voor pensioen. Want van die pensioenrechten hadden Marius en José afscheid genomen. Kortom ook de bv is rijker geworden.
En José? Zij moet het doen met een schriftelijke afspraak dat als er ooit sprake zal zijn van een echtscheiding of als Marius eerder dan haar overlijdt, dat zij dan krijgt wat ze zou hebben gehad als het pensioen niet was afgekocht. Maar wat zij dan krijgt, dat staat nergens op papier uitgewerkt!
Herstelmogelijkheid
Vanuit een juridisch oogpunt valt op dat het advies van de belastingadviseur suggereert dat beide pensioenen van Marius waren. Maar is dat wel zo? Het antwoord daarop is een helder NEEN.
Op basis van wetgeving, jurisprudentie en deze specifieke omstandigheden kan gesteld worden dat Marius 54% toekomt en José 46%. En daarmee ligt de vraag voor of Marius en José het advies van de belastingadviseur dat José niets toekomt zolang er sprake is van een huwelijk ook zouden hebben opgevolgd als zij van die onderverdeling hadden geweten.
Dat opent de deur naar de juridische titel ‘dwaling’ met als gevolg dat hoe het gebeurd is, hersteld moet worden. Marius en José kunnen ertoe overgaan om de uitgekeerde € 184.000,00 te verdelen in deze verhouding.
Is daarmee alles dan geregeld? Het antwoord daarop is ook: “Neen”. Want de bv is verrijkt, omdat de pensioenverplichting is geschrapt. Voor die verrijking van de waarde van de aandelen van de bv van Marius moet José gecompenseerd worden. Want haar aandeel in die verrijking is ook 46%. Marius en José kunnen in dit geval overeenkomen dat José een vordering op Marius heeft van afgerond € 287.000,00.
Conclusie
Het louter volgen van deze afkoop vanuit een fiscaal perspectief doet geen recht aan hoe de juridische verhoudingen liggen tussen de echtgenoten. Daardoor werden de echtgenoten op een dwaalspoor gebracht.
In situaties waarbij de aandeelhouder van de bv wel op de hoogte was van de onderverdeling en - ondanks of dankzij die kennis - zijn echtgenote voorhield dat haar niets toekwam, is sprake van een onrechtmatige daad. Ook daarvan is het gevolg dat de eerdere overeenkomst vernietigd kan worden.
Echtscheidingsadvocaten en estate-planners
Bij actuele echtscheidingen waarbij een ondernemer met een eigen bv betrokken is, moet worden nagegaan wat er met eerdere pensioenaanspraken in de bv is gebeurd. Echtscheidingsadvocaten doen er verstandig aan hiervoor een specialist in te huren. Het financieel belang is groot genoeg om dat te verantwoorden. Los van het feit dat het zuivere belang eruit bestaat dat er recht gedaan moet worden. En dat is er eerst als er hersteld wordt zoals in dit praktijkvoorbeeld geschetst.
Voor situaties waarbij het huwelijk goed gedijt, doen notarissen en estate planners er goed aan ook na te gaan hoe de echtgenoten zijn omgegaan met deze situatie. Ook hiervoor geldt dat zij op grond van dwaling de eerdere afspraken kunnen herstellen zonder fiscale gevolgen.
Voor meer informatie of ondersteuning belt u met Rik Smit 020-482.58.42.
Deel dit artikel met anderen